ĐỊNH NGHIÃ:
Theo định nghĩa của tổ chức y tế thế giới (WHO), một cặp vợ chồng sau khi lập gia đình một năm, không áp dụng bất kỳ biện pháp kế hoạch hoá gia đình mà không có con được xếp vào nhóm vô sinh.
Theo thống kê của WHO, cứ 100 cặp vợ chồng vô sinh thì nguyên nhân do vợ là 40%, do chồng là 30%, do cả hai người đều có bệnh là 20% và 10% không rõ nguyên nhân.
Nguyên nhân vô sinh nam có thể liên quan đến sự sản xuất tinh trùng quá ít, tinh trùng dị dạng hoặc bất động, tắc nghẽn, không sinh tinh, chấn thương, các bệnh mãn tính, lối sống…
Ngoài ra sự căng thẳng, bực bội trong cuộc sống cũng có thể ảnh hưởng đến sự có con của nam giới.
Điều trị vô sinh phải bao gồm người chồng, người vợ hoặc cả hai.
I. TRIỆU CHỨNG:
Dấu hiệu chủ yếu của vô sinh nam là không có con. Thường không có triệu chứng hay dấu hiệu rõ ràng. Tuy nhiên trong một vài trường hợp chúng ta có thể phát hiện một vài bệnh lý di truyền, những bất thường cơ quan sinh dục, những dấu hiệu tắc nghẽn khi khám tinh hoàn. Những triệu chứng vô sinh nam có thể bao gồm:
● Không có con.
● Sưng, đau, khối u trong tinh hoàn.
● Sự bất thường về hình dáng cơ thể, sự phân bố lông…
● Các bất thường về cơ quan sinh dục: tinh hoàn ẩn, tinh hoàn lạc chỗ, niệu đạo đóng thấp hay đóng cao, thoát vị bẹn …
Khi nào cần đến gặp bác sĩ?
● Không có con sau một năm chung sống (không ngừa thai).
● Có những vấn đề về cương hoặc xuất tinh, hoặc các rối loạn về tình dục khác.
● Đau, khó chịu, sưng, khối u vùng tinh hoàn.
● Có lượng tinh trùng thấp hơn bình thường (dưới 20 triệu).
● Có tiền sử liên quan đến tinh hoàn, tuyến tiền liệt hoặc tình dục.
● Phẫu thuật liên quan đến vùng bẹn, tinh hoàn, dương vật hoặc bìu.
II. NGUYÊN NHÂN:
Nguyên nhân y khoa:
● Giãn tĩnh mạch tinh.
● Nhiễm trùng.
● Xuất tinh ngược dòng.
● Không xuất tinh.
● Kháng thể kháng tinh trùng.
● U bướu.
● Tinh hoàn ẩn.
● Rối loạn nội tiết.
● Bất sản ống dẫn tinh.
● Bất thường nhiễm sắc thể: mất đoạn, chuyển đoạn.
● Các rối loạn về tình dục.
● Thuốc.
Nguyên nhân môi trường:
● Thuốc trừ sâu.
● Tiếp xúc kim loại nặng.
● Tiếp xúc tia xạ.
● Tiếp xúc nhiệt.
Nguyên nhân sức khỏe, lối sống và các nguyên nhân khác.
● Sử dụng thuốc (kích thích phát triển cơ, cocaine…)
● Nghiện rượu.
● Thuốc lá.
● Stress tình cảm.
● Thiếu vitamin
● Cân nặng
● Tuổi tác.
III. YẾU TỐ NGUY CƠ:
● Tuổi trên 35.
● Hút thuốc lá.
● Nghiện rượu.
● Sử dụng thuốc gây nghiện.
● Viêm nhiễm hiện tại hay trong quá khứ (quai bị).
● Tiếp xúc hoá chất độc hại, nhiệt độ cao.
● Có liên quan đến vô sinh: bố mẹ, họ hàng…
● Bị bệnh mãn tính, u bướu, phẫu thuật vùng chậu-bẹn, xạ trị…
IV. XÉT NGHIỆM VÀ CHẨN ĐOÁN:
Nhiều cặp vô sinh có nhiều hơn một nguyên nhân gây vô sinh, vì vậy cả vợ chồng nên đi gặp bác sĩ để được khám và tư vấn.
Những việc thường thực hiện trong chẩn đoán vô sinh nam:
● Hỏi kỹ tiền sử và thăm khám toàn thân. Bao gồm cả khám cơ quan sinh dục, hỏi về các bệnh lý di truyền, bệnh đang mắc hay các bệnh mãn tính, chấn thương hoặc các phẫu thuật liên quan đến vô sinh, các thói quen tình dục và sự phát triển của tuổi dậy thì.
● Tinh dịch đồ: thường lấy tối thiểu 2 mẫu xét nghiệm (kiêng quan hệ 3-5 ngày, mẫu thử được đưa đến phòng xét nghiệm trước 30 phút), chú ý các chỉ số về thể tích, độ pH, mật độ, độ di động, hình dạng…
Tùy vào các kết quả thu được bệnh nhân sẽ được làm thêm các xét nghiệm để hỗ trợ chẩn đoán:
● Siêu âm bìu.
● Siêu âm qua ngả trực tràng.
● Xét nghiệm hormon: FSH, LH, prolactin, testosteron…
● Xét nghiệm nước tiểu sau xuất tinh với những trường hợp xuất tinh ngược dòng.
● Xét nghiệm di truyền.
● Sinh thiết tinh hoàn.
● Chụp ống dẫn tinh cản quang…
Tóm lại, dựa vào tất cả các yếu tố trên bác sĩ sẽ tư vấn và đưa ra một hướng điều trị thích hợp cho từng trường hợp cụ thể cho cho từng bệnh nhân
ST – Bs Lê Huy Khải – Phòng Khám Nam Khoa – Khoa Phụ sản – Sơ sinh
